ประเพณีวันลอยกระทง ตำนานและความเชื่อวันลอยกระทง

ถึงคราวท้าวศรีจุฬาลักษณ์หรือนางนพมาศก็ได้คิดประดิษฐ์กระทงเป็นรูปดอกบัวกลมขึ้น ด้วยเห็นว่าเป็นดอกบัวพิเศษ ที่บานในเวลากลางคืนเพียงปีละครั้ง จึงนำมาทำเป็นกระทงตกแต่งประทีป เพื่อลอยถวายสักการะรอยพระพุทธบาทเมื่อพระร่วงได้ทอดพระเนตรเห็น ก็รับสั่งถามถึงความหมาย นางก็ได้อธิบายจนเป็นที่พอพระทัย พระองค์จึงมีพระราชดำรัสว่า “ต่อจากนี้สืบไปเบื้องหน้ากษัตริย์ในสยามประเทศถึงกำหนดนักขัตฤกษ์วันเพ็ญเดือน 12 ให้ทำโคมลอยเป็นรูปดอกบัวอุทิศสักการะบูชาพระพุทธบาทนำมาทานนทีปราบเข้ากัลปาวสาน” พระร่วงให้ถือเป็นแบบอย่าง และให้จัดประเพณีลอยกระทงขึ้นเป็นประจำทุกปีในคืนวันเพ็ญเดือน 12 โดยให้ใช้กระทงดอกบัวแทนโคมลอยสืบสานจนถึงทุกวันนี้ ตำนานที่เล่าสืบสานกันมานาน